我本善良 發表於 2012-8-31 21:21:21

【類經 卷十五 疾病類 五臟熱病刺法192】

<STRONG></STRONG>
<P align=center><FONT size=5><STRONG>【<FONT color=red>類經 卷十五 疾病類 五臟熱病刺法<SPAN class=t_tag href="tag.php?name=192">192</SPAN></FONT>】</STRONG></FONT></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P><STRONG>(《素問‧刺熱篇》全) </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>肝熱病者,小便先黃,腹痛多臥身熱。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>(肝脈環陰器,故小便黃。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>抵少腹,故腹痛。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>肝主筋,筋熱則軟,故多臥。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>邪在厥陰經,則行於股陰腹脅,故身熱。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>按︰前篇《熱論》所載者,悉言傷寒;此篇名刺熱者,蓋即所以治傷寒也。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>但前篇分傷寒之六經,此篇詳傷寒之五臟,正彼此相為發明耳。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>觀後節之復言兩感,概可知矣。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>凡欲察傷寒之理者,其毋忽 此篇之義及《靈樞‧熱病篇》治法。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>詳針刺類四十。) </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>熱爭則狂言及驚,脅滿痛,手足躁,不得安臥。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>(熱入於臟,則邪正相勝故曰爭。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>下同。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>氣爭於肝,則肝氣亂,故狂言而驚,肝病主驚駭也。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>肝脈布脅肋,故脅為滿痛。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>熱極則生風,風淫四末,故手足躁擾。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>木邪乘土,必及於胃,胃不和則臥不安。) </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>庚辛甚,甲乙大汗,氣逆則庚辛死。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>(庚辛屬金,肝所畏也,故甚而死。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>甲乙屬木,肝所王也,故汗而愈。) </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>刺足厥陰、少陽。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>(少陽為厥陰之表,皆可瀉其熱邪。) </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>其逆則頭痛員員,脈引沖頭也。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>(肝脈與督脈會於巔,故氣逆於上,則頭痛員員,脈引沖於頭也。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>員員,靡定貌。) </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>心熱病者,先不樂、數日乃熱。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>(心者神明之所出,邪不易犯,犯必先覺之,故熱邪將入於臟,則先有不樂之兆。) </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>熱爭則卒心痛,煩悶善嘔,頭痛面赤,無汗。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>(熱與心氣分爭,故卒然心痛而煩悶。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>心火上炎,故善嘔。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>頭者精明之府,手少陰之脈上出於面,故頭痛面赤。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>汗為心液,心熱則液亡,故無汗。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>卒,猝同。) </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>壬癸甚,丙丁大汗,氣逆則壬癸死。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>(壬癸屬水,心所畏也。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>丙丁屬火,心之王也。) </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>刺手少陰、太陽。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>(手太陽為少陰之表,故皆當刺之。) </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>脾熱病者,先頭重頰痛,煩心顏青,欲嘔身熱。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>(脾胃相為表裡,脾病必及於胃也。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>陽明胃脈循頰車上耳前,至額顱,故頭重頰痛。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>脾脈注心中,故煩心。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>脾病則肝木乘之,故顏上色青。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>脾胃受邪,則飲食不納,故欲嘔。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>太陰陽明主肌肉,故邪盛則身熱。) </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>熱爭則腰痛不可用 仰,腹滿泄,兩頷痛。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>(腰者腎之府,熱爭於脾則土邪乘腎,必注於腰,故為腰痛不可 仰。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>太陰之脈入腹屬脾絡胃,故腹滿而泄。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>陽明脈循頤後下廉出大迎,故兩頷痛。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>,俯同。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>頷,何敢切。) </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>甲乙 甚,戊己大汗,氣逆則甲乙死。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>(甲乙木,脾所畏也。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>戊己土,脾之王也。) </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>刺足太陰、陽明。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>(表裡俱當取之,以去其熱。) </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>肺熱病者,先淅然厥,起毫毛,惡風寒,舌上黃,身熱。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>(肺主皮毛,熱則畏寒,故先淅然惡風寒,起毫毛也。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>肺脈起於中焦,循胃口,肺熱入胃,則胃熱上升,故舌上黃而身熱。) </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>熱爭則喘咳,痛走胸膺背,不得太息,頭痛不堪,汗出而寒。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>(熱爭於肺,其變動則為喘為咳。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>肺者胸中之藏,背者胸中之府,故痛走胸膺及背,且不得太息也。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>喘逆在肺,氣不下行,則三陽俱壅於上,故頭痛不堪。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>熱邪在肺,則皮毛不斂,故汗出而寒。) </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>丙丁甚,庚辛大汗,氣逆則丙丁死。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>(丙 丁屬火,克肺者也。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>庚辛屬金,肺所王也。) </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>刺手太陰陽明,出血如大豆,立已。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>(太陰陽明二經表裡俱當刺之。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>出血者,取其絡脈之盛者也。) </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>腎熱病者,先腰痛 ,苦渴數飲,身熱。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>(足少陰之絡貫腰脊,故先為腰痛。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>其脈循內踝之後以上 內,故為 。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>又其直者循喉嚨挾舌本,邪火耗傷腎水,故苦渴數飲。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>腎與太陽為表裡,太陽之脈從巔下背,抵腰走足,故為身熱。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>音杭。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>音酸。) </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>熱爭則項痛而強, 寒且 ,足下熱,不欲言。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>(熱爭在表,則太陽經也。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>太陽之脈別下項,故項痛而強。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>熱爭在裡,則少陰經也。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>少陰之脈斜走足心,上 內,挾舌本,故為 寒且 ,足熱不言等病。) </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>其逆則項痛員員澹 澹然。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>(員員,義見前。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>澹澹,精神短少貌。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>陰虛無氣之候也。) </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>戊己甚,壬癸大汗,氣逆則戊己死。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>(戊己土,克腎者也。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>壬癸水,腎所王也。) </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>刺足少陰、太陽。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>(水臟之表裡也。) </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>諸汗者,至其所勝日汗出也。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>(氣王之日,即所勝也。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>王則勝邪,故汗出而病愈。) </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>肝熱病者,左頰先赤;(此下言面部五臟之色也。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>肝屬木,應在東方,故肝熱者,左頰當先赤。) </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>心熱病者,顏先赤;(心屬火,其應南方。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>顏,額也,亦曰庭。) </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>脾熱病者,鼻先赤;(脾屬土,其應中央,故鼻先赤。) </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>肺熱病者,右頰先赤;(肺屬金,其應在西,故右頰先赤。) </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>腎熱病者,頤先赤。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>(腎屬水,應在北,故兩頤先赤。) </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>病雖未發,見赤色者刺之,名曰治未病。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>(病雖未見,而赤色已見於五部,則為病之先兆,當求其臟而預治之,所謂防於未然也。) </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>熱病從部所起者,至期而已;(此下言諸熱病,並刺治之法也。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>從部所起者,至期而已,謂如肝色先見於左頰,至甲乙日即當汗解之類是也。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>余臟義同。) </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>其刺之反者,三周而已;(反,謂瀉虛補實也。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>病而反治,其病必甚,其愈反遲。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>三周者,謂三遇所勝之日而後已。) </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>重逆則死。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>(一誤者尚待三周,再誤者焉得不死?)諸治熱病,以飲之寒水乃刺之,必寒衣之,居止寒處,身寒而止也。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>(先飲寒水而後刺,欲其陰氣自內達表而熱泄於外也,故必寒衣寒處,皆欲其避溫就 涼耳。) </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>熱病先胸脅痛,手足躁,刺足少陽,補足太陰,(足少陽之脈下胸中,循脅裡,故為胸脅痛。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>脾主四肢而甲木乘 之,則風淫末疾,故手足躁擾。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>木強土弱,所以當瀉足少陽之實,補足太陰之虛。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>王氏注曰︰胸脅痛,丘墟主之。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>補足太陰之脈,當於井滎取也。) </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>病甚者為五十九刺。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>(五十九刺,義詳針刺類三十九、四十。) </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>熱病始手臂痛者,刺手陽明太陰而汗出止。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>(王氏曰︰手臂痛,列缺主之。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>列缺者,手太陰之絡也。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>欲汗出,商陽主之。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>商陽者,手陽明之井也。) </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>熱病始於頭首者,刺項太陽而汗出止。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>(王氏曰︰天柱主之。) </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>熱病始於足脛者,刺足陽明而汗出止。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>(按︰《寒熱病篇》曰︰足陽明可汗出。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>當是內庭、陷谷二穴。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>詳義見針刺類五十四。) </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>熱病先身重骨痛耳聾,好瞑,刺足少陰,病甚為五十九刺。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>(腎主骨,在竅為耳,熱邪居之,故為身重骨痛耳聾。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>熱傷真陰,則志氣昏倦,故好瞑。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>仲景曰︰少陰之為病,但欲寐 也。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>義與此同。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>刺足少陰者,如王氏曰︰據經無正主穴,當補瀉井滎耳。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>若其病甚,則當用五十九刺如前。) </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>熱病先眩冒 而熱,胸脅滿,刺足少陰少陽。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>(頭腦運轉曰眩,腦者骨之充也,眼目蒙昧曰冒,瞳子者骨之精也,皆主於腎。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>又足少陽之脈起目銳 ,循脅裡,皆為此証。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>故當取足少陰少陽而刺之。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>王氏曰︰亦井滎也。) </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>太陽之脈,色榮顴骨,熱病也。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>(此下言兩感之脈色死期也。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>榮,發見也。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>太陽之脈起於目內 ,太陽之筋下結於 ,故太陽熱病者,赤色當榮於顴骨。) </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>榮未交,曰今且得汗,待時而已。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>(此榮字與上節之榮不同,蓋指營衛為言。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>按︰《平人氣象論》、《瘧論》、《痺論》俱作榮,蓋古所通用也。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>榮未交者,謂邪猶在衛,未交於榮,其氣不深,故曰今且得汗,可待時而已也。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>如肝待甲乙,心待丙丁,脾待戊己,肺待庚辛,腎待壬癸,病必已矣。) </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>與厥陰脈爭見者,死期不過三日。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>(脈義有二︰以寸口之脈言,則太陽之脈浮,厥陰之脈弦而細;以經脈之病言,則太陽為頭項痛、腰脊強,厥陰為煩滿 而囊縮,今以太陽熱病,與厥陰脈証爭見者,陰陽俱病,當不過三日而死矣。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>何也?蓋此言兩感之邪也。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>按《熱論篇》曰︰兩感於寒者,一日則巨陽、少陰俱病,二日則陽明、太陰俱病,三日則少陽、厥陰俱病。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>故六經熱病之序,其始太陽,其終厥陰。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>今終始爭見,則六經兩感俱已傳遍,故當三日而死,証之下文,義尤明顯。) </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>其熱病內連腎,少陽之脈色 也。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>(此承上文而詳言兩感也。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>上文言太陽熱病,兼見厥陰之脈証,此言腎經熱病,兼見少陽之脈色,皆兩感也。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>蓋太陽與少陰為表裡,少陽與厥陰為表裡,以太陽而見厥陰,則未有不由少陰者,以腎病而見少陽,則未有不至厥陰者。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>詳如下文。) </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>少陽之脈色,榮頰前,熱病也。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>(足少陽之脈下頰車,故其熱病,赤色當榮於頰前。) </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>榮未交,曰今且得汗,待時而已。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>(義如前。) </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>與少陰脈爭見者,死期不過三日。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>(少陽之脈弦,少陰之脈沉而微;少陽之証為胸脅痛而耳聾,少陰之証為口燥舌乾而渴。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>今以少陽熱病而與少陰脈証爭見者,亦當三日而死,皆兩感傳遍也。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>如上文言太陽厥陰爭見者,太陽為傳表之始,厥陰為傳裡之終,自始而終也。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>此以少陽少陰爭見者,少陽為傳表之終,少陰為傳裡之始,自終而始也。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>言始言終,則六經無不遍矣,故不必言陽明太陰之爭見也。) </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>熱病氣穴︰三椎下間主胸中熱,四椎下間主膈中熱,五椎下間主肝熱,六椎下間主脾熱,七椎下間主腎熱,榮在也。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>(此總言治熱之臟俞也。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>椎,脊骨節也。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>榮,陰氣也。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>,尾 也,即督脈之長強穴。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>凡五臟俞旁之穴,三椎下者魄戶也,四椎下旁膏肓也,五椎下旁神堂也,六椎下旁 也,七椎下旁膈關也。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>蓋既取陽邪於上,仍當補陰於下,故曰榮在 也。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>按︰本節諸椎皆不合臟俞,而雲主療,義本難明,故王氏但曰未詳。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>或以中行督脈之穴為言,尤無所據。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>考 之《水熱穴論》云︰五臟俞旁五,此十者,以瀉五臟之熱也。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>蓋指魄戶、神堂等五穴為言。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>雖與本節椎穴未皆盡合,然瀉藏熱之法必不外此,故引以為注,義詳針刺類三十九,惟明者再正之。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>椎音槌。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>音底。) </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>項上三椎,陷者中也。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>(此取脊椎之大法也。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>項上三椎者,乃項骨三節,非脊椎也。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>三椎之下陷者中,方是第一節,穴名大椎,由此而下數之,則諸椎循次可得矣。) </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>頰下逆顴為大瘕,下牙車為腹滿,顴後為脅痛,頰上者膈上也。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>(此以面部之色,察腹中之病也,然義莫詳於五色篇,見脈色類三十二。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>瘕,加、駕二音。)</STRONG>
頁: [1]
查看完整版本: 【類經 卷十五 疾病類 五臟熱病刺法192】